Theo tin báo mới, về cỗi nguồn và ý nghĩa của dòng tên Sài Gòn, sở hữu 3 thuyết chính từng được nêu ra: Thuyết của những ông Trương Vĩnh Ký và Lê Văn Phát; Thuyết của ông Louis Malleret; Thuyết của ông Vương Hồng Sển. Thuyết nào cũng sở hữu vẻ mang lý phần nào nhưng thật sự, không dòng nào với thể làm cho chúng ta hoàn toàn thỏa mãn…
Ba thuyết về dòng tên Sài Gòn
Theo tin báo mới, trong Ðại Nam Quốc Âm tự điển của ông Huỳnh Tịnh Của thì Sài nghĩa là củi thổi, còn Gòn là tên loại cây cỏ bông nhẹ xốp, nhẹ hơn bông thường, trong Nam hay tiêu dùng để dồn gối, dồn nệm. Về địa danh Sài Gòn thì Ðại Nam Quốc Âm tự vị ghi: tên riêng của đất Chợ lớn, hiện nay lại hiểu là đất Bến Nghé
Ðịnh nghĩa Sài Gòn của quyển Ðại Nam Quốc Âm tự điển cho ta thấy tên Sài Gòn trước đây dùng để chỉ vùng Chợ to hiện nay, còn vùng mà ta gọi là Sài Gòn hiện tại thì trước đây lại gọi là Bến Nghé. Ðiều này được xác nhận nhờ hai người Anh là Crawford và Finlayson đã tới vùng này năm 1922. Cứ theo lời những người này thuật lại thì Sài Gòn và Bến Nghé là hai thành phố phân biệt nhau và cách thức xa nhau độ một hay hai dặm. Theo tin báo mới, Bến Nghé (mà các tác kém chất lượng trên đây viết là Bingeh hay Pingeh) là nơi đồn binh và đặt cơ quan chánh phủ, còn Sài Gòn là trọng điểm thương mại và là nơi cư ngụ của người Hoa kiều và những thương gia (tài liệu của Bulletin de la Société des Etudes Indochinoises tức là Tập san của Hội Cổ Học Ấn Hoa, năm 1942, tập số 2).
dòng tên Sài Gòn
Khu vực Chợ to.
Theo tin báo mới,, Sài Gòn và Bến Nghé là 2 đô thị phân biệt nhau và với 2 tên khác nhau đàng hoàng, nhưng đến khi người Pháp chinh phục ba tỉnh giấc phía đông Nam Kỳ năm 1861, họ tiêu dùng tên Sài Gòn để chỉ đất Bến Nghé cũ, mà họ sử dụng khiến cho trung tâm hành chánh, vì Bến Nghé là 1 tiếng khó cho người ngoại quốc phát âm hơn Sài Gòn. Người Việt Nam bắt yêu cầu theo họ mà gọi Bến Nghé là Sài Gòn, còn vùng trước chậm tiến độ gọi là Sài Gòn thì được gọi là Chợ lớn theo 1 chiếc tên mà sử gia Phan Khoang trong bộ Việt Sử Xứ Ðàng Trong, cho là chừng như đã mang trong khoảng đời vua Gia Long.
Theo quyển Ðại Nam Quốc Âm từ điển của ông Huỳnh Tịnh Của thì tên Sài Gòn sở hữu nghĩa là củi gòn. Nhà học kém chất lượng Trương Vĩnh Ký đã theo thuyết này mà ông cho biết là dựa vào bộ Gia Ðịnh Thông Chí của ông Trịnh Hoài Ðức. Trong tập Souvenirs historiques, ông Trương Vĩnh Ký lại nhắc lại rằng người Khmer xưa có trồng cây gòn chung lòng vòng đồn Cây Mai và chính ông còn thấy vài gốc cổ thụ này tại vùng ấy năm 1885.
Sau ông Trương Vĩnh Ký, còn với ông đốc phủ Lê Văn Phát đi xa hơn trong thuyết nhắc trên đây. Theo ông Lê Văn Phát thì trước đây, vùng Sài Gòn Chợ lớn hãy còn bị rừng bao phủ và tên Sài Gòn có nhẽ phát xuất từ tên Khmer Prei Kor tức là Rừng Gòn (Forêt des Kapokiers). Prei Kor là tên mà người Khmer dùng để gọi 1 địa phương mà trọng điểm là Chùa Cây Mai ở Phú Lâm hiện tại. Mặt khác, ông Lê Văn Phát cũng cho biết rằng người Lào (mà tiếng nói tất cả tiếng nói Thái) đã gọi vùng này là Cai Ngon, mà Cai Ngon theo tiếng Thái cũng với nghĩa là Rừng Chỗi Cây Gòn (Brousse des kapokiers).
Thuyết về căn nguyên tên Sài Gòn của các học fake Việt Nam trên đây sau này đã bị một số học giả khác chưng. Ông Vương Hồng Sến trong bộ Sài Gòn Năm Xưa cho biết rằng theo tiếng Khmer thì Kor với nghĩa là gòn mà cũng với thể sở hữu nghĩa là con bò, và Prei Kor với thể là Rừng Bò chứ chưa ắt hẳn là Rừng Gòn.
Theo tin báo mới, các nhà học kém chất lượng Pháp nghiên cứu về nước Campuchia đã mua được trong bộ sử chép tay của nước ấy một dữ kiện quan trọng về vùng này. Theo bộ sử ấy, năm 1623, 1 sứ bộ của chúa Nguyễn đã đến Campuchia xin vua Campuchia cho đặt một số sở thuế ở vùng Prei Nokor và Kas Krobey. Vua Campuchia lúc ấy với một hoàng hậu là con gái chúa Sãi (Nguyễn Phúc Nguyên). Bởi ngừng thi côngĐây, ông đã chấp thuận lời đề xuất của chúa Nguyễn.
Theo ông Etienne Aymonier thì Nokor là xứ, đất nước và Prei Nokor là rừng của vua (forf royale). Nhưng linh mục Tandart lại bảo rằng tiếng Nokor do tiếng nam phạn Nagaram mà ra, và mang nghĩa là thị thành của rừng hay thị thành ở giữa rừng (ville de la forêt). Bởi thế theo ông, Prei Nokor sở hữu tức thị tỉnh thành.
Theo tin báo mới, nhà học fake Pháp Louis Malleret lúc nêu ra tài liệu về Prei Nokor đã dựa vào ý nghĩa của tiếng Khmer này theo linh mục Tandart để bác bỏ thuyết của những học fake Việt Nam trước Đó cho rằng Sài Gòn sở hữu nghĩa là Củi Gòn. Ông đã theo ý kiến của 1 người Pháp khác là Maurice Verdeille theo chậm triển khai tiếng Sài Gòn có lẽ xuất hành từ tiếng Tây ngòn với tức thị cống phẩm của phía Tây (tribut de l’ouest). Tiếng Hán Việt từ cống phẩm của phía Tây là Tây Cống, nên Tây Ngòn hẳn là Tây Cống, nhưng phát âm theo giọng Trung Hoa. Sở dĩ ông Malleret theo thuyết này là vì ông đã dựa vào một dữ kiện lịch sử do ông Trịnh Hoài Ðức chép lại, là khi Campuchia bị phân ra cho hai vua thì cả 2 vua nầy đều nạp cống phẩm cho chúa Nguyễn ở Prei Nokor, vốn là thủ đô của vua thứ nhì từ năm 1674 (trong khi vua thứ nhất đóng đô ở Oudong ở phía bắc Nam Vang).
Theo tin báo mới, một tác fake khác, ông Vương Hồng Sển, đề cập lại trong quyển Sài Gòn Năm Xưa rằng người Hoa Kiều đã tụ họp vào vùng Chợ to hiện giờ để mua bán năm 1778 sau khi Cù Lao thị trấn (gần tỉnh lị Biên Hòa ngày nay) là nơi được có mặt trên thị trường để tậu bán từ cuối thế kỷ thứ 17 đã bị Tây Sơn phá tan lúc họ kéo vào đánh miền Nam. Sau lúc thị thành này đã vững, người Hoa Kiều đã đáp thêm bờ kinh Chợ lớn, cẩn đá cho cao ráo vững chắc. Và có lẽ để ghi công tác này, họ đặt tên chỗ mới này là Ðề Ngạn, nghĩa là bờ sông cao dốc trên mang đê ngăn nước. Ðề Ngạn là tiếng Hán Việt, chớ người Trung Hoa phát âm theo giọng Quảng Ðông thì nói thành Tài Ngon hay Thầy Ngồnn. Ông Vương Hồng Sển cho rằng tiếng Sài Gòn chính do Thầy Ngồnn mà ra.
Về đất Bến Nghé thì người Trung Hoa gọi là Xi Cong. Ông Vương Hồng Sển cho rằng ngừng thi côngĐây là họ đọc trại lại tiếng Sài Gòn của ta và khi viết ra Hán văn thì họ dùng 2 chữ mà ta đọc là Tây Cống.
Vậy, sở hữu ba thuyết về cỗi nguồn và ý nghĩa của tên Sài Gòn:
1. Thuyết của những ông Trương Vĩnh Ký và Lê Văn Phát: Sài Gòn do tiếng Khmer Prei Kor mà ra, và có tức là củi gòn.
Theo tin báo mới, hai. Thuyết của ông Louis Malleret: Sài Gòn do tiếng Tây Ngòn, nghĩa là Tây Cống phát âm theo giọng Trung Hoa và mang tức là cống phẩm của phía Tây.
3. Thuyết của ông Vương Hồng Sển: Sài Gòn do tiếng Thầy Ngồnn tức là Ðề Ngạn phát âm theo giọng Trung Hoa và có nghĩa là bờ sông cao dốc trên có đê ngăn nước. Còn về tiếng Tây Cống, ông Vương Hồng Sển lại cho rằng nó chỉ được người Trung Hoa dùng sau này để phiên âm lại tên Sài Gòn sau lúc tên này được sử dụng đẻ chỉ đất Bến Nghé cũ.
Nhìn lại nguyên tắc đặt địa danh
Theo tin báo mới, ba thuyết trên đây chiếc nào cũng sở hữu vẻ có lý phần nào nhưng thật sự, không cái nào có thể làm chúng ta hoàn toàn thỏa mãn. Như thế có nhẽ vì các người nêu ra các thuyết ấy đã quên để ý đến phương pháp ông bà chúng ta đặt những địa danh ở Nam Kỳ trước đây. Chúng ta mang thể nhận thấy rằng trong việc đặt địa danh này, ông bà chúng ta đã theo một số nguyên tắc
